‘Εχετε δει τη Φαίδρα; την ταινία του Ζιλ Ντασέν με τη Μελίνα και τον Άντονι Πέρκινς; Αναζητήστε τη, αξίζει. Την είχα δει τη δεκαετία του ’80, αφού είχε ξεκινήσει ο αγώνας της Μελίνας για τα μάρμαρα. Στην ταινία έχει μια σκηνή, γυρισμένη στο Βρετανικό μουσείο, στην αίθουσα των γλυπτών του Παρθενώνα. Η Μελίνα τα κοιτάζει με τέτοιο τρόπο, που αντιλαμβάνεσαι ότι κατά τη διάρκεια αυτού του γυρίσματος και των ωρών που πέρασε στην αίθουσα αυτή με το συνεργείο και το Ντασέν, ονειρεύτηκε με πείσμα τον επαναπατρισμό τους.
Ίσως ακούσατε το ζήτημα με την παύση της νομικής διεκδίκησης των γλυπτών, όπως ανακοινώθηκε από τον υπουργό πολιτισμού χθες στη Βουλή, 8 Δεκεμβρίου. Διάβασα μια άποψη σε έγκριτο (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) σάιτ, που έλεγε, ότι ίσως δεν έπρεπε η Μελίνα να μας ξεσηκώσει σε έναν αγώνα που θα μας γέμιζε απογοητεύσεις και διπλωματικές ήττες!!!
Κάθε φορά που έρχομαι αντιμέτωπος με τη νεοελληνική μας ηττοπάθεια, μου ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι. Και εξηγούμαι:
Είμαστε σε μείζονα βαθμό κομπλεξικοί απέναντι στους αρχαίους ημών προγόνους. Τα έκαναν και τα είπαν σχεδόν όλα στην τελειότητά τους. Τι να κάνουμε εμείς οι καψεροί; Το μόνο που μας έμεινε είναι να ζητιανεύουμε, διαλαλώντας ότι αφού εμείς εφεύραμε τους βασικούς πυλώνες του δυτικού, και όχι μόνον, πολιτισμού, θα έπρεπε να μας κόψουνε μισθό εσαεί. Τι, όχι; Με αυτήν τη νοοτροπία πορευόμαστε δεκαετίες.
Το κόμπλεξ αυτό δε μας αφήνει να υπάρξουμε στο σήμερα επί ίσοις όροις με τους άλλους λαούς. Θέλουμε, εμείς να υπάρχουμε προνομιακά. Το εδώ και το τώρα δε μας αφορά. Οι στιγμές που είμαστε υπερήφανοι για το παρόν μας και για πράξεις των ημερών μας σπανίζουν. Η εθνική μας υπερηφάνεια εκπορεύεται από το παρελθόν.
Όπως και τα οράματά μας. Δεν έχουμε κανένα όραμα για το μέλλον. Γιατί το όραμα το εθνικόν μας, πραγματοποιήθηκε ήδη, υπάρχει γραμμένο στην ιστορία. Πότε ακούσατε κάποιον πολιτικό να μας εξηγεί τι είδους χώρα οραματίζεται; Σε επίπεδο αξιών; Ήθους;
Και ενώ δε διαθέτουμε κανένα όραμα πουθενά, παρ’ όλα αυτά, το αναζητούμε διακαώς, διαρκώς μιλούμε και ακούμε να μιλάνε για έλλειξη οράματος, σχεδίου, συντεταγμένης στρατηγικής στο κάθε τι.
Πάρτε εν προκειμένω τα μάρμαρα. Η Μελίνα έφτυσε αίμα για να μην την αντιμετωπίζουν ως γραφική όποτε μιλούσε για αυτά, ήδη από την ανάληψη του υπουργείου πολιτισμού το 1981. Σατυρικοί μίμοι την κορόιδευαν για τα “Ελγίνεια”. Αν τα αποκαλούμε πλέον Γλυπτά και Μάρμαρα του Παρθενώνα, είναι δικό της επίτευγμα, άλλαξε το συνειρμό στο μυαλό μας και διεθνοποίησε έναν αγώνα, εν πολλοίς συμβολικό ίσως, αλλά αναμφισβήτητα ζήτημα εθνικής τιμής και αξιοπρέπειας. Να που χρησιμοποιώ κι εγώ αυτήν την τόσο φθαρμένη λέξη.
Τι μας ωφέλησε ο αγώνας αυτός; Θέλει και ρώτημα; Δεν ενωθήκαμε με σεβασμό στη διεκδίκηση; Πόσες φορές είδατε Έλληνες, όπου γης, ενωμένους; Δεν ενεργοποιήθηκε ο “μηχανισμός” του φιλελληνισμού, δεν εντοπίσαμε εκ νέου ξένους φιλέλληνες, ιστορικούς, καθηγητές, νομικούς, διπλωμάτες, δημοσιογράφους, συγγραφείς, καλλιτέχνες, που στοιχήθηκαν στο πλευρό μας; Δεν καταφέραμε, ξανά, να θυμίσουμε το ισχυρό μας πολιτιστικό χνάρι στον πλανήτη;
Και τέλος, δε χτίσαμε το ωραιότερο μουσείο μας, το μουσείο της Ακρόπολης, ένα κόσμημα πραγματικό, προκειμένου να καταρρίψουμε το επιχείρημα, ότι δεν έχουμε κατάλληλο χώρο για τα Γλυπτά;
Πως είπατε; Βεβαίως και χωρίς τη διεκδίκηση δε θα χτιζόταν το μουσείο, η διεκδίκηση ήταν το όραμα, το καβαφικό ταξίδι, που προκαλεί παράπλευρες ωφέλειες.
Η μιζέρια και ο θρήνος για τη στενοχώρια κάποιου που δεν αντιλήφθηκε τι σήμαινε και σημαίνει όλη αυτή η προσπάθεια, είναι λάσπη στην οραματική μας ανάγκη.
Είμαστε ένας λαός χύμα. Άρπα κόλλα. Λειτουργούμε, στο κράτος μας βασικά αλλά όχι μόνο, ευκαιριακά, εφήμερα. Χωρίς στόχους δεν καταφέρνουμε πολλά. Για αυτό και το κράτος μας υπάρχει για να τρώει λεφτά, όχι για να δημιουργεί έργα μεγάλης πνοής. Όπου το έκανε, υπήρχε οραματικός στόχος από πίσω. Σκεφτείτε, το μετρό δε θα γινόταν αν δεν παίρναμε τους Ολυμπιακούς. Ούτε η ζεύξη του Ρίου. Ακόμα θα σκάβανε και θα πηγαίναμε με τα καραβάκια. Και ούτε η Συγγρού θα γινόταν σύγχρονη λεωφόρος, αν ο Καραμανλής δεν ήθελε να δείξει στο Ζισκάρ Ντ’ Εστέν τέλη του ’70, ότι η Ελλάδα εκσυγχρονίζεται.
Είπα λίγα παραδείγματα, ίσως αστεία, αλλά έτσι είναι.
Κάποιοι είναι αδιάφοροι για τα μάρμαρα, λογικό και θεμιτό. Αλλά να μιζεριάζουμε κιόλας; Για σκεφτείτε έναν αντίστοιχο αρθογράφο, το 1827, λίγο πριν τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, να γκρινιάζει που οι οπλαρχηγοί μας έμπλεξαν σε έναν αγώνα όλο θυσίες και απογοητεύσεις. Φανταστείτε να υπήρχε η ελευθεριότητα του διαδικτύου τότε. Το τι θα άκουγε ο δύσμοιρος Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης και οι υπόλοιποι ούτε να το σκέφτομαι, τι βρισίδι θα έτρωγαν.
Θεόδωρος: Διάβασες ωρέ Γιώργη τι σου γράφανε σήμερα στο τουήτερ;
Γεώργιος: Δεν πρόκαμα ωρέ Θόδωρε, δεν είχα καλή σύνδεση στο Φάληρο, ωρέ.
Αλλά ας σοβαρευτούμε. Η μιζέρια φέρνει μιζέρια και η ηττοπάθεια ήττες. Και ο χρόνος θα διαψεύσει κάθε γκρινιάρη που ψεύτικα απογοητεύεται. Ναι, ψεύτικα. Γιατί μόνο οι άπραγοι και οι αδιάφοροι δηλώνουν κάθε τόσο ότι απογοητεύονται με το ένα και το άλλο.
Όλοι οι υπόλοιποι, ξέρουμε, πόσο δίκιο είχε ο Καβάφης και πόσο πολύτιμες είναι ακόμα και οι αποτυχίες.
Αν σας πάει ο δρόμος κατά το Λονδίνο, πηγαίντε στο Βρετανικό Μουσείο. Η είσοδος είναι ελεύθερη. Επισκεφθείτε την αίθουσα των Γλυπτών. Θα νιώσετε τότε, όπως εγώ πριν από χρόνια, εκείνη τη μαχαιριά στην καρδιά κι εκείνο το αχ που γίνεται πείσμα…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου