Τρεις στους Δέκα

Είμαι ένας στους δέκα

ένας αριθμός σε έναν κατάλογο

είμαι ένας στους δέκα

αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχω

κανείς δε με γνωρίζει 

κι ας είμαι συνεχώς εκεί

μια στατιστική, μια υπενθύμιση

σε έναν κόσμο που δε νοιάζεται…

                                                                           UB 40, “One in Ten”, 1981

                                                                             

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 η ανεργία στη Μεγάλη Βρετανία είχε εκτοξευθεί. Το 1976 η κοινωνική περιθωριοποίηση των νέων οδήγησε στην έκρηξη της πανκ μουσικής και την αμφισβήτηση για πρώτη φορά σε μεγάλη κλίμακα, πατροπαράδοτων βρετανικών αξιών και θεσμών, με πρώτη αυτή της βασιλείας. Η Θάτσερ που ήρθε το 1979, αποφάσισε αναπροσαρμογή του οικονομικού μοντέλου, ξεκινώντας από τα κοινωνικά επιδόματα και τον ενεργειακό χάρτη. Η ανεργία εκτινάχθηκε και παγιώθηκε στο 10 %. Μη σας φαίνεται λίγο, ήταν υψηλό για την εποχή, καθώς την ίδια στιγμή η Βρετανία προσπαθούσε να βρει τον παραγωγικό της δρόμο απέναντι στη Γερμανία και την Ιαπωνία που κατέκλυζαν τις αγορές. Ο πρώτος δίσκος του ρέγκε συγκροτήματος UB 40 είχε εξώφυλλο την αίτηση για το επίδομα ανεργίας. Τριανταπέντε χρόνια μετά, η ανεργία στη Βρετανία είναι περίπου στο μισό, με υψηλό βαθμό κινητικότητας, δηλαδή με χαμηλό αριθμό μακροχρόνια ανέργων, πάντα συγκριτικά με τις άλλες χώρες της ευρωζώνης. 

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της παγκόσμιας τράπεζας η επίσημα καταγεγραμμένη ανεργία είναι 21 % στους άνδρες και 28,7 % στις γυναίκες, δηλαδή σε ένα μέσο όρο 24,5 %. Αντιλαμβάνεστε ότι η γραμματεία ισότητας τρώει λίγο τζάμπα λεφτά. Χωρίς να είναι η μόνη. 

Η ανεργία είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο για τον οποίο δε μιλάει κανείς. Σχετίζεται με τόσους πολλούς παράγοντες, που μόνο μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί, λένε πολλοί και έχουν ένα δίκιο. Πάντα όμως πίστευα και πιστεύω ότι υπάρχουν και άμεσα εφαρμόσιμες λύσεις. Απλώς ξεβολεύουν κάμποσο κόσμο. Και όταν λέω ξεβολεύουν δεν εννοώ απολύουν. 

Τι γεννά όμως την ανεργία στη χώρα; Η αδιαφορία των κυβερνήσεων τη διαιωνίζει, αλλά τι τη γεννά; 

1. Ο λάθος προσανατολισμός του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Η κρατική εκπαίδευση είναι σχεδιασμένη στο γάμο του καραγκιόζη. Υπάρχει για να λέμε ότι υπάρχει -και καλά δωρεάν. Κανείς δεν ξέρει τι επαγγελματίες θέλουμε, πως θα τους αναδείξουμε, πως θα τους ενθαρρύνουμε, πως θα εντοπίσουμε τις δεξιότητες εκάστου μαθητή, πως θα κάνουμε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν. Ο αριθμός εισακτέων σε μια σειρά από σχολές, όπως Φιλοσοφική, Θεολογική, Αρχιτεκτονική, Νομική, Ιατρική, Θεατρολογία και καμιά δεκαριά άλλων τουλάχιστον είναι μια ματαιότητα. Αν κάποιος θέλει να σπουδάσει σε τέτοιες σχολες για την πλάκα του καλά κάνει. Αν περιμένει να βρει δουλειά ματαιοπονεί. Όχι ότι οι επιστήμες αυτές δεν είναι άκρως απαραίτητες για μια κοινωνία. Απλώς τα ελληνικά πανεπιστήμια δε βγάζουν επιστήμονες. Βγάζουν απόφοιτους, κάτι που είναι τελείως διαφορετικό. Βγάζουν πτυχιούχους χωρίς κανένα σχεδιασμό για το που μπορούν να δουλέψουν. Και επίσης, χιλιάδες νέοι χρόνια τώρα σπουδάζουν σε κλάδους που η κοινωνία και το κράτος δεν χρειάζεται πια σε τέτοιο βαθμό. Φανταστείτε, πόσες ώρες χαμένες σε ανερμάτιστη παπαγαλία, λεφτά σε φροντιστήρια, άγχος και στρες και ένταση ανάμεσα στις οικογένειες και στενοχώριες, συσσωρεύει δεκαετίες τώρα αυτός ο ξοφλημένος θεσμός που λέγεται Πανελλαδικές εξετάσεις. 
2. Η έλλειψη συγκροτημένων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων που να βγάζουν ανθρώπους για μια αναπτυσσόμενη παραγωγικά κοινωνία. Τι στο διάολο εννοώ; Εννοώ ότι τουλάχιστον οι μισοί εργαζόμενοι για τα επόμενα χρόνια πρέπει να κατευθυνθούν στην αγροτική παραγωγή και σε επαγγέλματα χειρωνακτικής εργασίας. Η παραγωγική ανασυγκρότηση δεν θα ξεκινήσει από τα μαθήματα της θεωρητικής κατεύθυνσης. 
3. Η εχθρότητα στον ιδιωτικό τομέα, τον σκοτώνει και μαζί του πεθαίνει κάθε προοπτική ανάπτυξης. Στο δημόσιο περνάς καλύτερα ως εργαζόμενος και βγάζεις κει περισσότερα λεφτά, ακόμα και σήμερα. Οπότε, γιατί να ταλαιπωρείσαι στον ιδιωτικό; Αντί να προκαλέσουμε έκρηξη εγχώριας επιχειρηματικότητας, προτιμάμε ως ζητιάνοι να ζητάμε συνέχεια δανεικά για να πληρώνουμε μισθούς, συντάξεις και λογής κρατικές υποχρεώσεις. Ωραία τα μεγάλα λόγια του τραβεστί ηρωισμού, αλλά πρέπει να ντρεπόμαστε που ξένοι πληρώνουν τις συντάξεις μας αυτή τη στιγμή. 
4. Η νοοτροπία της αριστεράς και των νεολαιών της ότι η σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά είναι έγκλημα. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Χρόνια τώρα αριστερονεολαίοι με μυαλά μαθουσάλα, σαμποτάρουν κάθε μεταρρύθμιση. Και μετά οι γονείς απορούν γιατί δε βρίσκουν δουλειά τα παιδιά τους. Τι περιμένει τους εισακτέους μετά την εισαγωγή τους στις σχολές, σύμφωνα με το περυσινό νομοσχέδιο του υπουργείου παιδείας; Μα φυσικά, η αιώωωνιααα φοίτηση. Ως τη δευτέρα παρουσία. Για να μπορούν επαγγελματίες φοιτητοπατέρες να συνεχίζουν το θεάρεστο έργο τους. 
5. Πρωθυπουργοί που δεν έχουν μείνει άνεργοι δεν έχουν ιδέα τι να κάνουν για την ανεργία. Σας φαίνεται λαϊκίστικο; Δείτε τη σύνθεση της σημερινής βουλής: συνταξιούχοι, δημόσιοι υπάλληλοι, γόνοι πολιτικών οικογενειών, επαγγελματίες πολιτευτές και πλούσιοι, είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία. Ποια προβλήματα της καθημερινότητας πιστεύετε ότι θα αναδείξουν; Μην απαντήσετε, δείτε τι ψηφίζουν σωρηδόν. Χωρίς να ισοπεδώνω εννοείται το πολιτικό σύστημα και χωρίς να υποτιμώ τους αρκετούς άξιους στο κοινοβούλιο, στατιστικά βλέποντας το πράγμα, η κατάσταση είναι αποκαρδιωτική. 
6. Η Ελλάδα δεν έχει brands. Ενώ η ίδια είναι ένα brand με υψηλότατη εν δυνάμει υπεραξία, δε διαθέτει διεθνώς αναγνωρισμένα brands. Δηλαδή επώνυμες μάρκες παγκόσμιας αναγνωρισιμότητας. Δεν αρκεί να έχεις καλό προϊόν. Θέλει και μπράντα. Ο πελάτης δεν αγαοράζει έτσι γενικώς αμερικάνικο παπούτσι. Αγοράζει Nike. Ασχέτως που κατασκευάζεται. Δεν αγοράζει γιαπωνέζικο μηχανάκι. Αγοράζει Χόντα, κ.ο.κ. Αγοράζει υπογραφή. Θα άξιζε τον κόπο να ρωτήσουμε ποιες μάρκες έρχονται στο μυαλό των ξένων όταν ακούνε Ελλάδα. Σταθείτε στην είσοδο του μουσείου της Ακρόπολης και παρατηρείστε τους τουρίστες. Θα καταλάβετε ποιες είναι οι ισχυρές χώρες σήμερα από αυτά που φοράνε και κρατάνε στα χέρια τους: οι περισσότεροι φοράνε βραζιλιάνικες σαγιονάρες ή γερμανικά πέδιλα. Ιταλικού ή αμερικάνικου σχεδιασμού μπλουζάκια και σορτς κινεζικής όμως κατασκευής. Κρατάνε κινητά αμερικάνικης σχεδίασης, κινέζικης κατασκευής και φωτογραφικές μηχανές ιαπωνικής σχεδίασης, επίσης κινέζικης κατασκευής. Φορούν ιταλικά γυαλιά ηλίου, ελβετικά ή ιαπωνικά ρολόγια και οι νεαρότεροι μπλούζες από γερμανικές ή αμερικάνικες αθλητικές μάρκες. Κοντολογίς: Χωρίς επιχειρήσεις κλίμακας, χωρίς εξαγωγικού χαρακτήρα ελληνικές εταιρείες με επώνυμα προϊόντα διεθνών προδιαγραφών, το παραγωγικό μέλλον προδιαγράφεται ακόμα πιο δυσοίωνο. Μόνο σε πολυεθνικές θα υπάρχουν στο μέλλον θέσεις εργασίας. 

Η Ελλάδα δε χρεωκόπησε από την υπερκατανάλωση. Οι κήρυκες της λιτότητας πήραν αμπάριζα και πουλάνε ασκητική καιρό τώρα. Αλλά η αλήθεια είναι ότι η αγορά μόνο έτσι κινούνταν τόσα χρόνια. Το πρόβλημα ήταν ότι τα προϊόντα ήταν εισαγόμενα. Αν ήταν ελληνικά, καθόλου δε θα είχαμε χρεωκοπήσει. Μπορεί να σας φανεί παράδοξο, αλλά ο άσωτος υπερκαταναλωτής που αγοράζει με ό,τι έχει και δεν έχει ελληνικά προϊόντα, ισοδυναμεί με εθνικό ευεργέτη. Δημιουργεί θέσεις εργασίας και δίνει ατέλειωτους φόρους και εισφορές στα ταμεία. 

Ο άνεργος σήμερα είναι ένας περιθωριακός. Δεν αισθάνεται ίσως τόσο μόνος σε σχέση με παλαιότερα που οι άνεργοι ήταν λιγότεροι και αντιμετωπίζεται πλέον ως μια συνήθης περίπτωση. Αλλά αυτό είναι λάθος. Η ανεργία δεν πρέπει να γίνεται ανεκτή. Υπάρχει παραγωγικό σχέδιο από κάποιο κόμμα; Δυστυχώς όχι.

Και για να μη λέτε οτι μόνο κριτικάρω, θα πω μία, από τις ιδέες μου για το ζήτημα:

Οι παλαιού τύπου γεωργικοί συνεταιρισμοί έχουν παρακμάσει. Καινούριοι, πολυμετοχικοί συνεταιρισμοί, που θα διοικούνται από ικανούς μάνατζερ, παιδιά αγροτών που έχουν σπουδάσει σχετικά αντικείμενα, με προϊόντα που θα πληρύν υψηλές προδιαγραφές, σαφώς τυποποιημένα και πιστοποιημένα, με νέες εξαγωγικές πρακτικές, θα ανοίξουν γρήγορα νέους κλάδους, ναι ή όχι; Στο επιχειρησιακό μάνατζμεντ, στην τυποποίηση, τη γραφιστική και το σχεδιασμό συσκευασιών, στην προώθηση, τις πιστοποιήσεις, τις μεταφορές, την έρευνα και, και… Δεν είμαι ειδικός στα αγροτικά, αλλά προσπαθώ να παρατηρώ τι κάνουν οι καλύτεροι διεθνώς. Ο αμερικάνος που αγοράζει λάδι Τυνησίας, μήπως δεν έχει διαφωτιστεί για το λάδι Κολυμπαρίου; Μήπως δεν ξέρει πως να φάει ακριβώς την κρητική γραβιέρα; Αλλά τι κάθομαι και λέω; Ακόμα μετράμε με το πατριωτόμετρο ποιος είναι ο μεγαλύτερος. 

Το θέμα δεν εξαντλείται εύκολα. Απλώς έγραψα κάπως εκτενώς για να μην το ξεχνάμε. Και κάτι, ως τελευταίο κερασάκι:  τόσοι αριστεροί και επαναστάτες τραγουδιάρηδες στη χώρα. Κανένα τραγούδι για την ανεργία ακούσατε; Πού πάνε οι αγωνίες τους όταν συνθέτουν; Μάλλον υποτάσσονται στη μάστιγα της νοσταλγίας, που ενέσκηψε εσχάτως ως όπιο του λαού.

                                                                            

“Είχα μια δουλειά σε μια εταιρεία κατασκευών 

αλλά τελευταία οι δουλειές πέσανε 

λόγω της οικονομικής κατάστασης.

Ξαφνικά όλα αυτά που φαίνονταν τόσο σημαντικά

εξαφανίστηκαν φίλε μου με μιας.

Τώρα, μετά από τόσον καιρό

με βολεύει να κάνω πως δε θυμάμαι

και η δικιά μου να κάνει πως δεν τη νοιάζει,

πια…”

                                                                           Bruce Springsteen, “The River”, 1980

(Δημοσιεύτηκε στο site, e-kyklos, στις 22 Μαΐου 2016)

Το Ελληνικό φεστιβάλ και οι Βέλγοι

 Θα μπορούσε να είναι μία από τις περιπέτειες του Αστερίξ, αν στη θέση του Γαλατικού χωριού βάζαμε τη χώρα μας, αλλά τα πράγματα είναι πλέον πολύ δυσάρεστα για να είναι αστεία.
Ζήσαμε άλλη μία επιπολαιότητα της ανύπαρκτης και στον Πολιτισμό βεβαίως, κυβερνητικής πολιτικής. 

                                                       

 Τις εξελίξεις περί της τοποθέτησης και της, προτού καν αναλάβει επί της ουσίας, παραίτησης του Γιαν Φαμπρ, από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή τις ξέρετε. Ορυμαγδός, κανιβαλισμός σε επιλεγμένα βίντεο μιας εξαντρίκ παράστασης του Βέλγου, τα είδαμε όλοι και όλες, αλλά επί της ουσίας πού είναι το πρόβλημα και πώς θα λυθεί; Γιατί τελικά, μία ή δύο παραιτήσεις δε φέρνουν την άνοιξη.

 Η κυρίαρχη άποψη των καλλιτεχνών, με την οποία συντάσσομαι, είναι ότι ο προσανατολισμός του Φεστιβάλ για την επόμενη τετραετία, όπως ανακοινώθηκε στην συνέντευξη τύπου του βραχύβιου διευθυντή, γινόταν βελγοκεντρικός, εξοβελίζοντας τη σύγχρονη ελληνικη καλλιτεχνική έκφραση. Ξεκάθαρα ο Γιαν Φαμπρ δήλωσε ότι η Βελγική-Φλαμανδική τέχνη θα χρησιμοποιούνταν ως πηγή έμπνευσης για τους νέους Έλληνες καλλιτέχνες.
 Η αντίθετη άποψη, όπως εκφράστηκε κυρίως από θεατρολόγους και κριτικούς, ήταν ότι ο Φαμπρ είναι ένας σπουδαίος καλλιτέχνης και η προσωπική του σφραγίδα στο φεστιβάλ μόνο καλό θα μπορούσε να κάνει.

                                           

 Δε μπαίνω στη συζήτηση περί της σπουδαιότητας του καλλιτέχνη. Τα δε αποσπάσματα από τις παραστάσεις του, που κανιβαλίστηκαν αρκούντως διαδικτυακά, σε καμία περίπτωση δεν αντιπροσωπεύουν την ποιότητά του, δεν έχω δει ολοκληρωμένη εργασία του, δεν έχω άποψη, ούτε θετική ούτε αρνητική.

Αλλά τα γεγονότα είναι παραδεκτά από όλους, καλλιτέχνες και δημοσιογράφους που παρακολούθησαν τις εξελίξεις:

1. Ο υπουργός επέλεξε το Φαμπρ χωρίς να εξηγήσει γιατί. Χωρίς να πει μία κουβέντα για το όραμά του για το φεστιβάλ. Χωρίς να διευκρινήσει ποια ακριβώς αναγκαιότητα κάλυπτε η έλευση του Βέλγου πολυκαλλιτέχνη.

2. Ο δε Φαμπρ παραδέχτηκε ότι αγνοεί τη σύγχρονη ελληνική τέχνη και ότι δεν είχε και το χρόνο να ασχοληθεί για να τη μάθει. Επίσης δεν ασχολήθηκε ούτε για να γνωρίσει την προϊστορία του φεστιβάλ, καθώς και των χώρων του. Απλώς έριξε μια ματιά στα παλιά προγράμματά του και έβγαλε συμπεράσματα στατιστικού προσανατολισμού.

3. Ως εκ τούτων, αποφάσισε να εντάξει στο πρόγραμμα δικές του δουλειές, σύσσωμη την ομάδα των συνεργατών του, καθώς και ως αντικείμενο διδασκαλιών και σεμιναρίων το σύνολο των γραπτών του πονημάτων. Το οποίο μπορεί να είναι εξαιρετικό μεν, αλλά επιμένω, ποια ακριβώς αναγκαιότητα της ελληνικής τέχνης καλύπτει όλο αυτό;

4. Μίλησε για πολυπολιτισμικότητα. Μα, μετατρέποντας το φεστιβάλ, επί τέσσερα -4- παρακαλώ έτη σε βελγικό, ποια πολυπολιτισμικότητα επιτυγχάνεται; Το φεστιβάλ γίνεται μονοπολιτισμικό. 

5. Είναι η πρώτη φορά, που καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ, εντάσσει στο πρόγραμμά του δικές του δουλειές και αναλαμβάνει ρόλο επιπρόσθετο του συντονισμού. Αυτό γινόταν επί σειρά ετών στα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα, με αποτέλεσμα συχνά να μετατρέπονται σε παραμάγαζο του εκάστοτε διευθυντή. Τα περισσότερα δε εξ αυτών είναι πλέον ανενεργά.

5. Δυστυχώς γα άλλη μία φορά, ο αρμόδιος υπουργός, παρέδωσε σε έναν του γούστου του, εν λευκώ, ωσάν να ήταν μαγαζί του, έναν ολόκληρο θεσμό. Και βεβαίως δε φταίει καθόλου ο Φαμπρ, που ήθελε να ανεβάσει στην Επίδαυρο την αμφιλεγόμενη παράστασή του. Αλλά ο υπουργός, που του είπε ότι δεν υπάρχει κανένα απολύτως πρόβλημα. Η ισοπεδωτική άποψη, ό,τι νάναι, όπου να'ναι είναι η πεμπτουσία της πολιτικής του Ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού. Δυστυχώς.

 Και τώρα τι θα κάνουμε χωρίς τους Βέλγους; Οι άνθρωποι αυτοί, ήσαν μια κάποια λύσις ή όχι; Θα ψάξουμε να βρούμε έναν άλλο άξιο και τι σημαίνει αυτό;


                                                   

 Πήρα το λόγο στη συγκέντρωση των καλλιτεχνών στο θέατρο Σφενδόνη, την Παρασκευή 1η Απριλίου και δήλωσα ότι το θέμα δεν είναι να ψάχνουμε να βρούμε το καλό αφεντικό. Διότι πέφτουμε σε μία λογική λαχειοφόρο, που αν μας κάτσει ο καλός τα πράγματα θα πάνε καλά, αν όχι, τι να κάνουμε, την άλλη φορά ίσως είμαστε πιο τυχεροί.

 Το ζητούμενο λοιπόν δεν είναι αποκλειστικά και μόνο τα πρόσωπα. Ο υπουργός πολιτισμού δεν είναι πρόεδρος επιτροπής καλλιστείων. Το ζητούμενο είναι το πλαίσιο που θωρακίζει το θεσμό. Το πλαίσιο που προστατεύει το θεσμό από την αυθαιρεσία και του ίδιου του του διευθυντή, αλλά και του αρμόδιου υπουργού. Το πλαίσιο λειτουργίας, που δε θα επιτρέπει να γίνονται έκτροπα και ατασθαλίες. Προτείνω λοιόν τα εξής:

Α. Ο καλλιτεχικός διευθυντής του Ελληνικού Φεστιβάλ να επιλέγεται από τον αρμόδιο υπουργό μέσα από ανοιχτό διεθνή διαγωνισμό, όπου οι ενδιαφερόμενοι θα καταθέτουν το όραμα και το σχέδιό τους για τη θητεία τους. Όλες οι υποψηφιότητες να αναρτώνται στο διαδίκτυο, να είναι ανοιχτές πρός όλους και η επιλογή του διευθυντή να δικαιολογείται με τη σειρά της. Ο υπουργός αναλαμβάνει την ευθύνη της επιλογής του προσώπου, αλλά με στόχευση. Ο διαγωνισμός να είναι διεθνής, γιατί και ο θεσμός είναι διεθνής. Και φυσικά, στην ευρζώνη στην οποία ανήκουμε, είναι αστείες οι φωνές, περί "ξένων" και "Ελλήνων".

Β. Το φεστιβάλ πρέπει να είναι σαφώς προσανατολισμένο στη διάδοση και ανάδειξη της σύγχρονης ελληνικής καλλιτεχνικής έκφρασης. Όχι να υποτάσσεται στην ιδρυματική άποψη της αόριστης ανταλλαγής ρευμάτων και τάσεων. Παραγωγή ελληνικών θεαμάτων με περαιτέρω στόχο τη διάδοσή τους πέραν των συνόρων, με συνέργειες ή και επιπρόσθετο μηχανισμό. Γιατί; Μα διότι, ως διεθνές εκ των πραγμάτων, οφείλουν και οι παραγωγές του να είναι διεθνών προδιαγραφών. Επομένως κάλλιστα θα μπορούν να εξαχθούν.

Γ. Το Φεστιβάλ προ Λούκου ήταν κυρίως μουσικοκεντρικό. Επί Λούκου έγινε θεατροκεντρικό. Ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Ίση παρουσία όλων των τεχνών, μουσική, εικαστικά, θέατρο, χορός, παραστατικές τέχνες εν γένει, με ισομέρεια και καταμερισμό τόσο σε νέα όσο και σε καθιερωμένα θεσμικά ή μη σχήματα.

Δ. Η παρουσία ελληνικών και ξένων παραγωγών να ορίζεται ποσοστιαία, έστω κατά προσέγγιση. Προτείνω 60 % ελληνικό, 40 % διεθνές.

Ε. Η χρηματοδότηση του Φεστιβάλ να είναι κατοχυρωμένη και σταθερή, οριζόμενη με νόμο και καταβαλλόμενη αυτομάτως κάθε χρόνο, άνευ αναμονής εγκρίσεων από τον υπουργό, για να αποφεύγονται οι καθυστερήσεις. Με την έναρξη του φεστιβάλ, να υπάρχει στα ταμείο του τουλάχιστον το 50 % του προϋπολογισμού. Να ορίζεται αυστηρό χρονοδιάγραμμα εξοφλήσεως των συντελεστών των παραστάσεων. Δε μπορεί να ξεκινάει Φεστιβάλ, ενώ ακόμη εκκρεμούν πληρωμές συντελεστών από προηγούμενα. Δε μπορούμε να παίζουμε με το ψωμί των εργαζομένων καλλιτεχνών και συντελεστών. 

ΣΤ. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής πρέπει να ασχολείται μόνο με τα καλλιτεχνικά του καθήκοντα. Δεν ασχολείται με τις διαδικασίες των οικονομικών συναλλαγών. Θεσμοθετείται ξεχωριστή μόνιμη θέση οικονομικού υπεύθυνου. 

Ζ. Το Φεστιβάλ πρέπει να έχει πλήρη ελευθερία να συμπράττει χορηγικά, ώστε να μπορεί να έχει μεγαλύτερη οικονομική δυνατότητα, με ιδιωτικούς φορείς και εταιρείες. Πρέπει να διευκολυνθεί σε αυτό μέ έναν αναμορφωμένο νόμο περί χορηγιών. 

Ε. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής, τέλος, δε θα έχει δικαίωμα άμεσης παρουσίας στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ. Αν είναι ηθοποιός, για παράδειγμα, δε θα έχει δικαίωμα να ορίζει τον εαυτό του πρωταγωνιστή παράστασης του φεστιβάλ. Αντίστοιχα, αν είναι σκηνοθέτης ή θιασάρχης,  δε θα μπορεί να σκηνοθετεί ή να συμμετέχει ο θίασός του, κ.ο.κ. Να τελειώνουμε με τις εργολαβίες. 

 Υπάρχουν και άλλες λεπτομέρειες που θα άξιζε να συζητηθούν με τους καλλιτέχνες αλλά και τους θεατές. Το φεστιβάλ δεν "ανήκει" σε κανέναν μας. Διαχειριστές και κοινωνοί του είμαστε και οφείλουμε να προφυλάξουμε και να βελτιώσουμε αυτόν τον ιστορικό θεσμό.

Το μέλλον του Φεστιβάλ είναι τώρα και δε μπορεί άλλο να μας περιμένει.

Το ορατό ρήγμα

Ποιους εκπροσωπούν τα κοινοβουλευτικά κόμματα; Μα τους ψηφοφόρους τους, θα μου πείτε και θα έχετε δίκιο. Μόνο αυτούς; Δηλαδή, αν ένα κόμμα ζητήσει την ψήφο των αγροτών επί παραδείγματι και σαρώσει στις αγροτικές περιοχές, θα πρέπει να δουλέψει μόνο για αυτούς; Και αν δεν πάρει την ψήφο τους και μείνει έξω από τη Βουλή, τότε θα δικαιούται να ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί τους αγρότες; Τα κόμματα που γίνονται δε κυβερνήσεις, ποιον εκπροσωπούν με την άνοδό τους στην εξουσία; Τους ψηφοφόρους τους πάλι ή όλους τους Έλληνες; 

Πάρτε για παράδειγμα το κομμουνιστικό κόμμα, που εκφράζει κατά τα λεγόμενά του τον κόσμο της εργατιάς. Με το σχεδόν παγιωμένο 5-6 % που διαθέτει, θα συμπεραίναμε είτε ότι ο οι εργάτες στη χώρα είναι μόλις 5 %, είτε ότι ελάχιστοι το νομιμοποιούν να τους εκπροσωπεί. Δε θέλω να πω ότι το ΚΚΕ δεν εκφράζει ντε και καλά τους εργάτες και τους εργαζόμενους, το πήρα απλώς ως παράδειγμα για να γενικεύσω το συλλογισμό μου, που είναι ο εξής:

Ποιος αποφασίζει ποιους εκπροσωπεί ένα κόμμα; Το ίδιο το κόμμα ή οι άνθρωποι που το εμπιστεύονται; Αν ισχύει το πρώτο, τότε θα καταλήγαμε στην Τσαρούχεια ρήση, ότι στον τόπο αυτό είσαι ό,τι δηλώσεις. Αν ισχύει το δεύτερο τα πράγματα μπλέκουν λίγο. 

Εγώ θεωρώ ότι ισχύει δυστυχώς το πρώτο, ενώ θα έπρεπε να ισχύει ένας συνδυασμός και των δύο. Επαναδιατυπώνω το συλλογισμό λοιπόν, τούτων δοθέντων: Κάθε κόμμα ζητά να εκπροσωπήσει συγκεκριμένους Έλληνες πολίτες, ενίοτε και όλους, και δικαιούται να θεωρεί ότι τους εκπροσωπεί εφ’ όσον εκείνοι το εμπιστευθούν. 

Πάρτε παράδειγμα τη σημερινή Δεξιά. Ποιους εκπροσωπεί; Άλλους θα σου πει η ίδια, άλλους θα σου πουν ότι εκπροσωπεί οι αντίπαλοί της. 

Η Κεντροαριστερά τώρα, ποιους εκπροσωπεί; Ή πιο σωστά ποιους θέλει να εκπροσωπήσει; Και βεβαίως, πώς θα τους συναντήσει; Και που; 

Θέλει για παράδειγμα να συνομιλήσει με τις “δημιουργικές δυνάμεις του τόπου;” Ποιες είναι αυτές συγκεκριμένα; Και πως συνομιλεί; Με ποιες διαδικασίες; Με ποια διαδικασία τριβής, συναντάται μαζί τους; Φοβάμαι ότι τα ερωτήματά μου είναι ρητορικά, όλοι γνωρίζουμε τις ανύπαρκτες απαντήσεις, κοινώς πετάω πέτρες στα κεραμίδια άνευ αποτελέσματος. 

Αντίστοιχα, το πότε ακριβώς γυρίζει ο τροχός της ιστορίας, το αποφασίζει κυρίως η κοινωνία. Εγώ μπορεί να θεωρώ όσο θέλω ότι κάποια κόμματα ολοκλήρωσαν τον κύκλο της ζωής τους και πλέον δεν προσφέρουν τίποτα. Αλλά αν αυτό δεν εκφραστεί σταθερά στις κάλπες, η άποψή μου δεν έχει καμία σημασία. Κανείς δεν αποφασίζει μόνος του για λογαριασμό των άλλων. Ζητάει τη δημοκρατική νομιμοποίηση και αν την πάρει έχει καλώς, διαφορετικά παραμένει ένα είδος πολιτικού ιδιώτη.

Καλές οι προσκλήσεις, οι επιτελικές επικοινωνίες και οι δημόσιες επιστολές, αλλά φοβάμαι ότι υπάρχει ένα ορατό ρήγμα, ανάμεσα στην πραγματική ζωή των ανθρώπων και τους κομματικούς σχεδιασμούς των λογής αρχηγών και επικεφαλής. Τα κόμματα δεν κάνουν πραγματικό διάλογο με την κοινωνία. Δεν την ακούνε. Γιατί δεν υπάρχουν σε συντριπτικό βαθμό στην καθημερινότητά της. Άφησαν την Αριστερά να αλώσει τις συλλογικότητες, τα σωματεία, τις συντεχνίες, και συνδικαλιστικά και ιδεολογικά σε λαϊκιστικό επίπεδο όμως, και τώρα προσπαθούν με αγγελίες να βρουν ψηφοφόρους. Αλλά εις μάτην. Χωρίς “πρόσωπο” στην κοινωνία, εμπιστοσύνη δεν κερδίζεται. 

                                                            

Εργάζομαι ως ηθοποιός 27 χρόνια τώρα. Πριν μου προκύψει η πολιτική, γνώριζα ότι αυτή δεν είναι θέατρο, πράγμα που αγνοούν οι περισσότεροι πολιτικοί. Θέλω να πω, ότι οι ψηφοφόροι, οι πολίτες, δεν είναι και δε θέλουν όλο και περισσότερο να είναι, απλοί χειροκροτητές του μεγάλου ηγέτη-πολιτικού πρωταγωνιστή. Θέλουν να ακούγονται, χωρίς όμως να τρώνε ατελείωτα τις ώρες τους σε  ατελείωτες συζητήσεις, αδιέξοδα συνέδρια και αιώνιες διεκδικήσεις. Το να λέμε ότι πρέπει να ενεργοποιηθεί και να εκφραστεί ο κόσμος της εργασίας είναι σωστό, αλλά για το πως θα τον εμπνεύσουμε δεν άκουσα κουβέντα. Και πώς θα γίνει αυτό όταν υπάρχει όχι μόνο αποσυσπείρωση, αλλά και τάση αδιαφορίας και αποχής αυξανόμενη; 

Ποιος θα κατέβει στους δρόμους, στα καφενεία, στα σωματεία, στους χώρους εργασίας, στις λογής συλλογικότητες, στην κοινωνία των πολιτών να εξηγήσει, να μεταδώσει, να ακούσει και ενίοτε να αναθεωρήσει, μεταφέροντας στην κορυφή τα συμπεράσματα και τις γνώμες των ανθρώπων; Νομίζουμε ότι θα λέμε περισπούδαστα πράγματα σε λογής πάνελ, σε ωραίες αίθουσες του Ζαππείου, σε συγκεντρώσεις κομματικών υπαλλήλων, και η κοινωνία θα εκστασιάζεται χειροκροτώντας μας; Πλανώμεθα πλάνην οικτρά αγαπητοί και αγαπητές μου. 

Και μην ελπίζετε στην αναπόφευκτη φθορά και δυσαρέσκεια. Για να γυρίσει ο κόσμος θέλει δουλειά πολλή. 

Στην εποχή του διαδικτύου, τα σταριλίκια μας τελειώσανε. Και φοβάμαι, αν δε βγούμε στην κοινωνία, ό,τι και να ειπωθεί, στο τέλος την αίθουσα θα τη σκουπίσουν οι αρχηγοί με τα παρεάκια τους. Που, εδώ που τα λέμε, δε φτιάχνουν πλέον ιστορία όπως άλλοτε. 

(δημοσιεύτηκε στο e-kyklos.gr στις 24 Μαρτίου 2016)

Σήκωσε τα κόκκινα φανάρια...

 1η φορά χαοτικά

Τι με δίδαξε η χρονιά που πέρασε από τη διακυβέρνηση της χώρας μου - 12 διδάγματα συν ένα:

1. Η πλειοψηφία των στελεχών της κυβέρνησης δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική παραγωγή. Κινούνταν για χρόνια στο αυτιστικό σύμπαν των αέναων διεκδικήσεων, κάνοντας σκοπό ζωής τους την υιοθέτηση κάθε διαμαρτυρίας, ακόμα και εις βάρος της κοινωνίας και της λογικής. Έμαθαν μόνο να ζητούν λεφτά, να κάνουν τακτικισμούς και να επινοούν εχθρούς. Τίποτα άλλο.
2. Οι περισσότεροι εξ αυτών ήσαν επαγγελματίες συνδικαλιστές, πρόωροι συνταξιούχοι, εισοδηματίες ή πλούσιοι. Όνειρο ζωής τους να ξεφύγουν από τον “κινηματισμό” μετατρεπόμενοι σε κρατικούς παράγοντες. Μετά βλέπουμε.
3. Όλη αυτή η ομάδα, που πάντα ήταν με το χέρι απλωμένο, μόλις απόκτησε το κρατικό ταμείο, έκανε αυτό που αποκλειστικά γνώριζε: μοιρασιά.
4. Ως εκ τούτων, μισούσαν ανέκαθεν τους πραγματικά δημιουργικούς, όσους κατάφερναν να ανέβουν κοινωνικά δουλεύοντας σα σκυλιά, όσους αποκτούσαν πλούτο με σκληρή δουλειά - ναι, υπήρχαν πολλοί από δαύτους- και για αυτό έπρεπε να μην τους χαλάνε την πιάτσα. Το να βγάζεις χρήματα από τη δουλειά σου μετατράπηκε σε ντροπή, σε κάτι κατακριτέο. Όφειλες να τιμωρηθείς για αυτό.
5. Το θράσος τους είναι οδηγός. Και η διπλοπροσωπία. Κατηγορούνται για ιδιοτέλεια και χρηματισμό, εις βάρος του δημόσιου ταμείου; Επιτίθενται με προπέτεια και τους κατηγορούν για πολύ χειρότερα. Έτσι πάντα θα φαντάζουν κάπως καλύτεροι. Περνούν πράγματα αντίθετα από ό,τι υπόσχονταν; Κλαίνε και θρηνούν ή βάζουν άλλα στελέχη να αντιτίθεται, έστω για πλάκα. (βλ. υπουργός Ναυτιλίας & πώληση ΟΛΠ, υπουργός μεταφορών & πώληση αεροδρομιων, κ.α.)
6. Η δαιμονοποίηση κάθε αντιπάλου, είναι μια διαδικασία ασταμάτητη. Οι πάντες είναι τιποτένιοι και διεφθαρμένοι, εφ’ όσον δεν είναι δικοί τους. Η επιτυχία αυτού του δηλητήριου, που έκανε τον κόσμο να μην ακούει τις αντίθετες φωνές, επιστέγασε την κυριαρχία της αριστερής ιδεοληψίας. 
7. Ό,τι και να ΄γίνεται, μα ό,τι και να γίνεται, δε σταματούν στιγμή να ισχυρίζονται ότι έγιναν τα αντίθετα. Και συνεχώς κολακεύουν τον κόσμο και τους ψηφοφόρους με ηρωικά επίθετα και αναμνήσεις ιστορικές. Ακόμα και οι αγώνες των προγόνων, έγιναν για να τους χρησιμοποιήσουν. Για αυτό τους μαγαρίζουν άφοβα.
8. Σεμνότητα, σεβασμός, κατανόηση, προσοχή δε χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά τους απέναντι σε όσους διαφωνούν μαζί τους. Μπροστά στους πολίτες είναι μελό. Είναι ψεύτικο και πιάνει πάντα.
9. Δεν έχει σημασία αν δεν κατανοούν τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο. Κυβερνούν μια εσωστρεφή χώρα. Αν η χώρα δεν είναι έτσι η αρνείται, θα την κάνουν μόνοι τους. 
10. Δεν έχει σημασία αν οι υποτιθέμενοι αγώνες τους, οδηγούν σε ολοκαυτώματα και επιπρόσθετες καταστροφές. Σημασία έχει να επιζούν, ώστε να υπερηφανεύονται ότι τους έκαναν. 
11. Όσο πιο ανήθικοι αισθάνονται, τόσο φωνάζουν για ηθικά πλεονεκτήματα. 
12. Το κράτος υπάρχει για το κόμμα και το κόμμα για το κράτος.
13. Αποθανέτω η ψυχή τους μετά των αλλοφύλων υμών. 

                                                       

                                    

Αντιλαμβάνεστε ότι τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά. Γιατί ένα μεγάλο μέρος των συμπολιτών μας όλα τα παραπάνω, δεν τα θεωρεί τρομακτικά, αλλά ευπρόσδεκτα και φυσιολογικά. Θερίζουμε την κατάρρευση ολόκληρου του εκπαιδευτικού μας αξιακού οικοδομήματος. Το αντίπαλον δέος του καλού, θα πρέπει να ξεκινήσει από τις αρχές που θα φωτίσουν την αξιακή δομή της κοινωνίας μας. 

Σε επόμενο άρθρο, μη βλέποντας κανένα να κάνει την αρχή, επιφυλάσσομαι να την κάνω εγώ. 

(συνεχίζεται)

Πόσο καλή χρονιά είχες στ' αλήθεια; Κάνε τη δική σου ανασκόπηση!

                                                

Μήνας ανασκοπήσεων ο Δεκέμβρης. Λίστες εδώ κι εκεί, τα καλύτερα τραγούδια της χρονιάς, οι καλύτερες ταινίες, οι ειδήσεις της χρονιάς, τα πρόσωπα, κ.ο.κ.

Μέσα στο Δεκεμβριάτικο ψύχος και την ανανέωση των ημερολογίων μας, ευνοείται η, ας πούμε, αυτοκριτική, ή αν προτιμάτε, η απολογιστική επανεξέταση της χρονιάς μας. Προτού μπούμε λοιπόν για τα καλά στο Γενάρη και απομακρυνθούμε από το 2015, πριν αυτό καταχωνιαστεί στο υποσυνείδητό μας, θα σας γράψω τα ερωτήματα που απευθύνω πρωτίστως στον εαυτό μου, ώστε να αντιληφθώ αν όντως η χρονιά που έφυγε ήταν εποικοδομητική ή όχι. Μπας και καταλάβω αν από αυτή τη χρονιά βγαίνω κατά τι σοφότερος, καλύτερος, κερδισμένος, ή το ίδιο όπως μπήκα, άρα στάσιμος, ή πιο βλάκας, πιο φτωχός και λιγότερο σοφός.

Έζησες μια υπέροχη χρονιά λοιπόν, αν:

1. Κοίταξες κάποιον-α και αισθάνθηκες να σε πλημμυρίζει η αγάπη μέχρι λιποθυμίας.
2. Βοήθησες κάποιον που ήταν σε ανάγκη, χωρίς κανείς να στο ζητήσει.
3. Εκδήλωσες την ανθρωπιά σου περισσότερο με πράξεις και λόγια, παρά με αναρτήσεις.
4. Κέρασες ένα φίλο ένα φαγητό ή ένα καφεδάκι.
5. Μοιράστηκες με αγνώστους ένα αστείο ή ένα χαμόγελο, προκειμένου να τους μεταδώσεις την καλή σου διάθεση.
6. Άκουσες ένα τραγούδι που σου κόλλησε για μέρες και που δεν είχες ξανακούσει.
7. Διάβασες ένα βιβλίο που σου άγγιξε την καρδιά.
8. Απόλαυσες ένα ωραίο ηλιοβασίλεμα.
9. Βγήκες από μια ταινία έχοντας ταυτιστεί με έναν ήρωα.
10. Έμαθες κάτι που σου άλλαξε μια άποψη που είχες για χρόνια.
11. Παραδέχτηκες ένα τουλάχιστον λάθος σου. Έστω και στον εαυτό σου.
12. Είπες σ’ αγαπώ τουλάχιστον μία φορά. Και το εννοούσες.
13. Μετέτρεψες μια αναποδιά σε έμπνευση για κάτι καινούριο.
14. Ζήτησες έστω μια φορά συγγνώμη από κάποιον για κάτι που δεν έπρεπε να κάνεις.
15. Είπες ένα καλό ανέκδοτο κάνοντας τους φίλους σου να γελάσουν με την καρδιά τους.
16. Απόκτησες μια επιπλέον ικανότητα. 
17. Χάρισες κάτι σε κάποιον που για σένα είχε αξία.
18. Βούτηξες σε μια ωραία παραλία.
19. Έφαγες κάτι ωραίο που δεν είχες ξαναφάει.
20. Φωτογραφήθηκες πιο πολύ χαμογελαστός παρά μουτρωμένος.
21. Μάζεψες έστω ένα σκουπίδι από κάτω, που δεν το είχες πετάξει εσύ.
22. Ανταπέδωσες ευγένεια σε κάποιον που σου μίλησε ευγενικά.
23. Διέγραψες κάποιον από τη ζωή σου.
24. Αγαπήθηκες.
25. Άλλαξες ζωή. Ή έστω προσπάθησες. Έστω για λίγο.
26. Γνώρισες κάποιον που εκτίμησες βαθειά.
27. Απόλαυσες μια ωραία κουβέντα περί ζωής και άλλων υπαρξιακών ζητημάτων με μια καλή παρέα. 
28. Σου έτυχε μια αναποδιά και δε σε ένοιαξε.
29. Έγραψες περισσότερες χαρούμενες παρά αγενείς και σκληρές αναρτήσεις στο προφίλ σου.
30. Ένιωσες ότι έστω και μια στάλα έκανες τον κόσμο κάπως καλύτερο.
31. Πήρες κάποιον τηλέφωνο έτσι, χωρίς λόγο, μόνο για να δεις αν είναι καλά. 
32. Έκανες ένα ωραίο, όχι ακριβό, δώρο στον εαυτό σου. 
33. Εκπλήρωσες μια επιθυμία σου.
34. Ήπιες μια μέρα λίγο παραπάνω.
35. Έφαγες μια μέρα λίγο παραπάνω.
36. Απόλαυσες χωρίς τύψεις ένα ωραίο γλυκό. Μόνος σου.
37. Πήγες κάπου που δεν είχες ξαναπάει.
38. Είπες ένα τραγούδι, κάπου, οπουδήποτε, στο μπάνιο.
39. Έκανες σε μια περίσταση το χρέος σου.
40. Έκανες σε κάποιον μια ωραία έκπληξη.

                                                    

Αν τα ναι σου είναι περισσότερα, τότε είχες μια καλή χρονιά φίλε μου. Αν όχι, προσπάθησε περισσότερο. Αξίζει να ζεις και να ξέρεις γιατί.

Καλή χρονιά κι εφέτος!

Ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος 2016!